Evdeyiz ama alışverişten vazgeçmeyiz. Can sıkıntısına birebir.. Gelsin siparişler, şenlensin haneler… Herkesin eve çekilmek zorunda kaldığı ve zaman zaman da ekonominin durduğu günlerden geçmekteyiz. Coronavirüs bu durmayı zorunlu kılmaktadır. Bazı sektörlerdeki sınırlı üretim olsa da bir kısmının sert bir şekilde etkilendiğini söylemek mümkündür.
Ortaya çıkan iş kayıpları ve iflasların hele ki işsizliğin, Avrupa ve dünya çapında milyonlarca insan üzerinde büyük ekonomik baskılar oluşturması muhtemeldir. Salgının Çin’den sonra ilk etkilediği bölge olan Euro bölgesi ve Avrupa merkez Bankası (ECB) derhal tedbirlerini açıkladı. Özellikle ECB 12 ve 18 Mart 2020’de açıkladığı kararlar ile ilk tepkisini göstermiş oldu.
Sonra Avrupa ülkeleri devlet başkanları kameralar karşısında, alacakları önlemleri açıklamış oldu. Özünde “devlet yardımlarını” içeren paketler ile bütün mali kural ve kurullar askıya alınmış oldu. Bunun anlamı:
–Devlet dağıtıcı ve dengeleyici olarak piyasaya girerek, yıkıcı etkiyi önleyecek,
-Bütçe dengelerinin bozulmasına bakılmayacak,
-Vergi gelirleri toplanmayacak, ertelenecek,
-İşsizlik ile ilgili, kişilere yüksek ödemeler yapılacaktır.
Bu konuda somut önlemler kısmına bakıldığında ilk olarak salgının durdurulması, yayılmasının önlenmesi konusu gelir ki bu durum, sağlık sistemi için alarm hali ve seferberlik demektir. Burada hastane sistemlerinden sağlık çalışanlarına, teknolojik donanımdan temel ihtiyaçlara salgında bir ön alma söz konusudur.
Olayın ekonomi cephesinde en önde KOBİ‘ler vardır. 4 milyonu bulan sayıları ile başta onların sübvanse edilmesi, devlete karşı yükümlülüklerinin iptali veya ertelenmesi bütçe dengesi için harcamaların arttırılması gerekecektir.
Devlete karşı yükümlülüklerin ertelenmesi konusunda ilk olarak vergiler ve sosyal güvenlik primleri gelmektedir. Bu önlemler başta bireylerin ve şirketlerin likidite pozisyonlarını iyileştirecektir. Bu durum yükümlülüklerin iptali değil ötelenmesidir. Hemen hemen bütün ülkeler etkin kredilendirme sistemi ile firmaların ihtiyaç duyduğu finansmanı sağladı. Sonuçta 2020’de düşük karlılık ve ertelenen vergiler sebebiyle bütçe dengesinin daha da bozulması ile sonuçlanacaktır.
Diğer yükümlülükler bakımından ele alındığında burada ilk dikkati çeken düzenli ödemeler, krediler, taksitler ve rutin işletme giderleridir. Daha geniş manada ihracat garantileri, likidite yardımı, kalkınma bankalarından sağlanan finansmanın geri ödemeleri gelir. Sonuçta iyileştirilmek istenen nakit pozisyonlardır. Bunlar da kredilerle sağlandığı takdirde firmaların gelecekteki yükümlülüklerini arttıracaktır.
Bunların hepsi kurtarma paketlerine yansıyan durumlar. Ancak üretime ara verme sorunu imalattan dağıtıma, hatta perakende sektörüne kadar finansal dalgalanmanın sebebidir. Eğer gıda perakende, e-ticaret şirketleri, hijyen malzemeleri üreten şirketler ile teknoloji ve oyun şirketlerinden söz edilmiyorsa diğerleri için nakit akışı durmuş anlamına gelebilir.
Sanayinin ana kollarını oluşturan otomotiv, beyaz eşya, giyim, havayolu, seyahat, demir çelik gibi sektörler kesinlikle bu süreçten büyük hasar almış durumdadır. Haliyle reel sektörün beslediği bankacılık sektörü de bu süreçten olumsuz etkilenmiş görünmektedir.
İhtiyatlı iyimserlik piyasalar için yukarı doğru hareketin kaynağı olacaktır. BİST endeksinde Mart ayında en çok getiri sağlayan şirketlerin de perakende, gıda ve ilaç alanında olduğuna dikkat edilirse, baştan beri dikkat çektiğimiz alanlarda öncelikli düzelme olması beklenmektedir.
Yatırım bazında da yeni dönemde sağlık, gıda ve temizlik ürünlerine olan talep yeni yatırımları getirecek ve kümelenmeler oluşacaktır.
Teknoloji/yazılım ve eğlence sektörü de bu dönemin parlayan yıldızı olarak görülmelidir. Çünkü eve kapatılan kişilerin sağlık sorunu yoksa ve karnı da doymuşsa.. “Eğlendirilmelidir…” Onu evde tutacak can sıkıntısına mani olacak bir ortam sağlanmalıdır. Bunun için bahsi geçen sektörler abes görülmemelidir.
Ayrıca evden çalışmanın keşfedilmesi, devletin daha fazla destekleyeceği yeni bir alanı ortaya çıkartmıştır: “teknoloji ile birlikte yazılım.” Salgın sonrasında dijitalleşmeye yatırım yapan firmalar hem kendilerini hem de tedarikçilerini sevindirecektir. Artık kendini ispatlamış yeni bir iş modeli olarak “evden çalışma”, tam anlamıyla sahadadır.
24,208 total views, 2 views today
