Su savaşı, enerji savaşı, biyolojik savaş derken bugün “vergi savaşı” konuşulur oldu. Ülkelerin kalkınma ve ülke içi refahı yaygınlaştırmak için kullanacağı en etkin kaynak olan vergi şimdi bir savaş aracı… verginin yüksek olduğu ülkeden çıkan şirket, geride işsizlik gibi bu zamanın ölümcül hastalıklarından birini bırakıyor. Ülke geliri o ölçüde azalıyor; zenginliğin düşmesi halkın mutsuzluk kaynağı oluveriyor.
AB Komisyonu, teknoloji şirketi Apple’ın İrlanda’da 13 milyar euro ek vergi ödemesi gerektiğine hükmetti. Apple, temyize gideceklerini duyurdu. Dünyanın en kârlı şirketi olan Apple, Avrupa’da böyle cezalandırılınca firma ve ülkeler arası restleşmeler başladı. ABD cephesi konuyu “ne yaptığını bilmiyorlar” diye özetledi.. Avrupa-ABD arasında Apple üzerinde başlayan kavganın diğer firmalara da bulaşacağına dair endişe haklı çıkabilir. Firma olarak küresel dev olmak Avrupa-i vergi cezalarından kurtulmaya yetmiyor.
1990’ların sonundan itibaren yüksek vergi oranlarını düşürerek ve firmalara vergi muafiyeti tanıyarak oluşturulan vergi cennetleri bugün geriye dönük işlem yapmaya başladı. Vergi oranları %50’lere dayanmakla beraber muafiyet ve istisnalarla gerçek oran %10’lara kadar inebiliyordu. Bu durum fiili olarak vergilerin önce %30, sonra %20’lere çekilmesine yol açtı. İrlanda da bu vergi kolaylığı uygulayan ülkelerden birisi… Kalkınmasının bir dönem %10 düzeyinde gerçekleşmesi pek çok ülke için kıskanılan bir durum olmuştu.
AB Komisyonu, Apple’a İrlanda’nın gösterdiği vergi kolaylıklarını incelemeye alınca, vergi imtiyazlarının yasadışı kamu teşviki kapsamına girdiği ve şirkete haksız rekabet üstünlüğü sağladığı için AB’nin rekabet hukukuna aykırı işlemler olduğu sonucuna vardı. Komisyon, İrlanda’nın Apple’dan 13 milyar euro tutarındaki vergi imtiyazını tahsil etmeye karar verdi.
AB Komisyonu, İrlanda hükümeti ile Apple arasında varılan anlaşmanın, “1991 yılından bu yana suni olarak Apple’ın İrlanda’da ödediği vergilerin önemli miktarda azalmasına yol açtığını” açıkladı. Apple’ın bu sayede “AB iç pazarı içindeki satışlarından elde ettiği kazancının önemli bir bölümünün vergilendirilmesini engellediği” belirtildi. İlgili dönem 10 yıldan fazla. Komisyon, 2003-2014 yılları arasında ödenmemiş olan vergilerin tahsil edilmesini istiyor. Vergiyle kalsa iyi, bir de faiz ödemesi sözkonusu. Açıklamalar Twitter üzerinden yapılıyor: AB Komisyonu’nun rekabetten sorumlu üyesi Margrethe Vestager, Apple’ın vergi yükümlülüğüne dikkat çekerek, 13 milyar euroluk “bu vergi ödenecek”ifadesini kullandı.
Konu Apple ile sınırlı olmayacak tabii ki. McDonald’s, Amazon, Starbucks ve Fiat Chrysler de vergi incelemesi yapılan şirketlerden. Hele McDonald’s 2015 yılından bu yana incelenen bir şirket. Geçen Mayıs ayında McDonald’s’ın Fransa’daki merkez binası vergi müfettişleri tarafından basıldı. Lüksemburg ile yaptığı anlaşma belgeleri toplandı götürüldü. Şirket her ne kadar “2010- 2014 arasında 2 milyar euro vergi ödedik” diye bir açıklama yapsa da devletler veri kaçağı konusunda ısrarlı görünüyor ve vergisini tahsil etmenin yolunu arıyor. Vergi alacağından vaz geçmek sözkonusu bile değil bu durumda. Sonuçta Ocak ayında McDonald’s % 5’lik bir düşüşle 3.7 milyar euroluk kâr açıklaması yaptı.
Cezalar gelir mi? Devletler egemenlik hakkı olarak gördüğü vergiyi son kuruşuna kadar tahsil etmekte kararlı görünüyor. Firmanın Amazon olması, Starbucks olması farketmiyor. Aslında Amazon’un durumu ortada: ciro 5,1 milyar euro, kar ise sadece 11,9 milyon euro. Buradaki yanlışlık çıplak gözle dahi görünüyor. Hele Starbucks 15 yılda 17,8 milyar euroluk ciro yapsın da hep zarar beyan etmiş olsun… bu da AB komisyonuna pek inandırıcı gelmemiş durumda. Cezalar 30’ar milyon Euro olarak ilk parti kesildi ancak yeterli değil.
Vergi devletin en önemli gelir kaynağı. Ve bu gelirden vazgeçmek niyetinde değil. Bir firmanın ayrıcalıkları sonuna kadar kullanabilmesi de rekabeti bozucu bir durum bu da istenmeyen bir hal almış görünüyor.
Geleceğin “vergi savaşları”na hazır olun…
