2024 Büyüme Rakamları yüz güldürdü. Hükumet uyguladığı program konusunda kararlı. Bakan Mehmet Şimşek’in “X” hesabı (@memetsimsek) üzerinden paylaştığı haberin altına, enflasyon ve hayat pahalılığı vurgusu yapan mesajlar düşülmüş. Alım gücünün gerilemesi ile sabit ve dar gelirlinin çok zorlandığı ortadadır. Ancak enflasyon başta fiyat algısına büyük zarar vermiş durumdadır. Açgözlü enflasyonu (greedflasyon) denilen enflasyon ile fiyatlama davranışlarına zarar verilmekte ve fiyat algısı bozulmaktadır. En hassas konu öncelikle fiyat istikrarı ve güven ortamı yok edilmektedir. Bundan sonra kontrol, hepten elden gitmiş olur.
Türkiye IMF’nin de düzenli kontrolünden geçen bir ülkedir. Özellikle 1998 krizi sonrası IMF’ye yöneltilen suçlamalar nedeniyle kuruluş, kontrollerini daha hassas sürdürmektedir. Bu kasamda 2024’te 4. Madde kapsamında ülkemizi ziyaret eden IMF heyeti de olumlu izlenimlerle ayrıldı. Onların da raporu Ağustos sonu itibariyle kamuoyu ile paylaşıldı.
Heyet başkanı J. Walsh, uygulanan ekonomi politikalarının, ekonomide etkili olduğu, Türkiye’nin genel politikasını dönüştürdüğüne vurgu yapmış. Haliyle riskler ve kriz ihtimali önemli ölçüde azalmış görünüyor. Bunun arkasından güven ortamı sürecin iyileşmesinde etkili olacaktır. Bu durum devam eden enflasyonist sürecin gerilemesi ile kendini gösterdi.
2024 yılı için 10 milyar doların altında gerçekleşen cari açık bu konuda önemli ölçüde yol alındığını göstermektedir. Gayrisafi Yurt İçi Hasılanın (GSYH) % 2,6’sı civarında gerçekleşen oran için oldukça iyimser şeyler söylenebilir. Elbette Türkiye için bu oran umut vericidir. Hele ki cari açığın %10’lar seviyesine ulaştığı dönemlerden bu günlere gelinen nokta, sevindiricidir.
TCMB‘nin uluslararası rezervleri 172 milyar dolara kadar yükselmişse de son gelişmelerle yeniden 157 milyar ABD dolar seviyesine gerilemiştir. Bu tutarın, 77 milyar dolarını altın rezervleri oluşturmaktadır.
Bu arada 2024 sonu itibariyle kredi derecelendirme kuruluşlarının olumlu yaklaşımlarının CDS üzerindeki etkisi de IMF raporunda yer almaktadır. Yaklaşık 800 puanlar seviyesinden 250 puana düşen bir CDS için, bu kuruluşların da kayıtsız kalması beklenemezdi. ilgili raporda bu konu “… 440 puan düşerek ibaresiyle…” kayda geçmiştir.
Enflasyon konusu da raporda önceliğini korumaktadır. Yaz aylarında beklenen etkinin gerçekleşmediğine de dikkat çekilmiştir. Finansal sektörlerin politika sıkılaştırmasına verdiği destek ve stressiz geçiş de raporda olumlu olarak yer almıştır. IMF heyetinin yıl sonu enflasyon beklentisi, beklentiler doğrultusunda %44,4 olarak gerçekleşmiştir.
Büyüme rakamları da IMF beklentileri ile uyumlu ilerlemektedir. GSYH 2024 yılı büyümesi de % 3 gibi beklediğini belirtmiş, gerçekleşme ise %3,2 olmuştur. Böylece, Türkiye ekonomisi 2020 yılından beridir üst üste 17 çeyrek büyümeyi yakalamıştır.
Güven endeksleri ekonominin nabzı gibidir. Türkiye’de Mart 2025 itibariyle Ekonomik Güven Endeksi 100 puanın üstüne çıkmıştır. Bu seviyenin gerçekleşmesinde Hizmet Güven Endeksi (114) ve Perakende Güven Endeksi (113) ’nin etkisi görülmektedir. İnşaat (89) ve Tüketici Güven Endeksi (86) olarak çıkmıştır. Güven Endekslerinde her ne kadar gerilerde seyretse de inşaat yüksek büyüme hızına sahiptir.
Büyüme konusunda Tarım, 2024’te %3,9, İnşaat %9,3, Finans ve Sigorta %5, Sanayi %0,5 oranında büyümüştür. Katma değer içerisinde sermayenin payı %47; Emeğin payı ise %35 olarak gerçekleşmiştir.
