Türkiye Pandemi sonrasında, yüksek enflasyon sarmalına girmiş görünüyor. Bunun için her ne kadar para politikası araçlarını kullanarak mücadele ediyor olsa da sadece faiz üzerinden bu politikaların sonuç vermeyeceği de görünmektedir. Özel sektörün yanı sıra kamunun da tasarruf uygulamalarını hayata geçirerek bu sürece katılması gerekmekte idi. Yüksek enflasyon ile mücadelenin de temeli para politikasının yanı sıra maliye politikasının da bu sürece eşlik etmesi ile mümkün olacaktır. Dolayısıyla söz konusu sıkılaştırma, para politikası ile birlikte maliye politikası ile de desteklenmelidir.
Bu sıkılıktan sadece vergi artışının anlanmaması gerektiği, 2023 Temmuz ve Ağustos aylarında yapılan vergi artışlarıyla gözlendi. Ancak enflasyon daha da arttı, iki aylık enflasyon %20 oldu. Gelir dağılımının bozulduğu, sabit gelirlinin zorlandığı, orta direğin neredeyse kaybolduğu bir toplumda “daha fazla vergi yükü” yerine “daha az harcama” tercih sebebi olmalıdır.
Onun ilk işaretleri dün Cumhurbaşkanı Yardımcısı ile Hazine ve Maliye Bakanının toplantısı sonrasında açıklanmış oldu.
Aşırı personel alımından taşıt kullanımına, yönetim kurul üyeliklerine yapılan ödemelerden harcırahlara ve demirbaş alımlarına geniş bir alanda düzenlemeler yapıldı. Belirtilen bu alanlar zaten halkın radarına girmiş durumda idi. Olayın bir takip kısmının olduğu da görülmektedir.
“Devlete kapağı atmak, devlet memuru olmak” ya da atanmayı beklemek, sadece bugünün sorunu değil: Ancak toplumsal talepler istihdamı arttırıcı yönde olmaya devam etmektedir. Özellikle seçim dönemlerinde “Atanamayan / Atama bekleyen …” diye başlayan her meslek grubu bir kamu kurumunda hizmete katılmak istiyor. Kamu istihdamı zaten belirli bir yoğunluktadır. Türkiye’de istihdam edilen 30 milyon kişi olduğu dikkate alındığında her altı kişiden birisi kamuda çalışmaktadır. 20 sene öncesinde 2 milyon kişi ile yürütülen kamu hizmeti, bugün 5 milyon kişi ile sürdürülmektedir. Yeni tedbirler sonrası 3 yıl boyunca emekli olanlar kadar yeni personel istihdamı sağlanması planlanmıştır. Açıktan atama izinleri bütçe kanunu ile belirtilen kadar olacaktır. Diğer destek personel sayısının da azaltılması öngörülmektedir.
Taşıtlar konusu haklı olarak bu pakette yerini almıştır. Olayın rakamsal boyutundan ziyade psikolojisi olduğu ihmal edilmemelidir. konvoylar, araç filoları konusu tasarruf paketindeki bir başka başlıktır. Taşıtların ortak havuzdan yönetilmesi, araç alımı ve kiralamalara sınırlamalar getirilmesi burada yer almaktadır. Yeni araç satın alımı ve kiralanması 3 yıl süreyle durdurulmuştur. Sözleşmeler bitene kadar yapılan izinle kullanılacak yeni izin verilmeyecektir. Yabancı marka araç konusu da sınırlandırılmıştır. İzinler sözleşme bitene kadardır.
Kamu personel servisleri de tasarruf paketine takılmış ve sınırlandırılması ve hatta kaldırılması hedeflenmektedir.
Lojman alımı, yapımı kiralanması da süresiz kaldırılmıştır. Yeni bina alımı ve yapımı da 3 yıl süreyle durdurulmuştur. Yeni bina kiralanmayacaktır. Yeni lojman ve sosyal tesis alımı, yapımı ve kiralanması da durdurulmuştur. Lojman ve sosyal tesislerde rayiç bedel uygulaması getirilecektir.
Yönetim Kurulu ücretleri sınırlandırılacaktır. Kamu çalışanlarının yönetim kurulu ücretlerine üst sınır getirilmesi, bununla ilgili yasal düzenleme yapılması gerekmektedir.
Defterdarlık ve vergi dairelerinin etkinlik için birleştirilmesine karar verilmiştir.
Yurt dışı geçici görev harcamaları da sınırlandırılmıştır. Hizmet içi eğitimler kamu tesislerinde yapılacak ve bu kaleme başka ödeneklerden aktarım yapılamayacaktır. Hediye olarak bastırılan ajanda, takvim, plaket, eşantiyon türü hediyeler de tasarruftan nasibini almış görünmektedir.
Kamuda enerji verimliliği de bir başlık olarak tasarruf paketinde yerini almıştır. 2024’te sokak ve cadde aydınlatması için öngörülen kaynak 35 milyar ₺ ‘dir.
Evet bu tasarruf paketinden ne çıkar diye sorduğumuzda, beklentinin 100 milyar ₺ üzerinde bir hedef olduğu görülmektedir. Verimlilik Paketi bir rakamsal büyüklük olarak değerlendirilmemelidir. Kurumsal kültür için önemli bir adımdır. konu finansmandan ziyade psikolojisi itibariyle değerlendirilmelidir. Çünkü 2024 bütçesi açığının 2,7 trilyon ₺ olduğu düşünüldüğünde, bütçe açığının %3’üne denk gelen bir tasarruf, göz kamaştırıcı olmaktan uzaktır.
